Jakucja (Republika Sacha) to republika, która stanowi wschodnią część Syberii. Terytorialnie prawie 10 razy większa od Polski (!) Zamieszkana przez ok. 1 mln osób (!). Zimą temperatury spadają tam do -60°C. Silne wiatry powodują, że wskaźnik chłodu odczuwanego na skórze jest jeszcze niższy. Większa część terenu pokryta jest wieczną zmarzliną (pomimo, że latem potrafi być naprawdę gorąco). Średnia temperatura stycznia wynosi – 46°C. O tej porze roku jest tam zaledwie 4 godziny światła dziennego.
Ekstremalne mrozy, prawdziwe śniegi. Pustkowia. Bezlitosna i dzika natura. Dość powiedzieć, że dwa lata temu ogłoszono stan wyjątkowy z powodu nadmiernej populacji wilków, które stały się niebezpieczne nie tylko dla innych zwierząt, ale także ludzi. Trudno sobie wyobrazić życie w takich warunkach.
Miejsce mocno odizolowane od reszty świata. Do tego owiane mistycyzmem i tajemnicą. Zagadkowe szczątki mamuta włochatego, w których zachowała się nienaruszona komórka z całym jądrem komórkowym odkryte w 2012r. Tzw. Jakucka Dolina Śmierci, w której znajduje się tajemnicza instalacja, wielkie kotły wykonane z nieznanego materiału. Legendy, w których pełno jest wzmianek o niszczycielskich eksplozjach, ognistych tornadach i zabójczych huraganach, kosmicznych obiektach.
To tylko niewielka część dowodów przemawiających za niezwykłością Jakucji.
Istnieje przecież także szamanizm oraz wspaniała jakucka mitologia, która zakłada istnienie świętego modrzewia Aar Łuuk Mas łączącego trzy sfery świata – niebiańską, ziemską i podziemną. Na czubku tego świętego drzewa siedzi bóg Urüng Tojon.
A kim są Jakuci? Mówią o sobie Sacha albo Ajyy dżono, co w tłumaczeniu znaczy „boże dzieci”.
W roku 1938 roku mróz w Jakucji sięgał poniżej -70°C. Była to najniższa zanotowana temperatura na terenach zamieszkanych przez ludzi. Tegoż roku, dokładnie 12 grudnia, w niesprzyjających warunkach Jakucji urodziła się mała dziewczynka Alexandra Argunova. Kiedy miała 3 lata straciła ojca, który zginął w czasie II wojny światowej na Ukrainie. Pomimo młodego wieku zapamiętała dokładnie dzień, w którym żegnał się z rodziną i kiedy widziała go po raz ostatni. Jej matka zmarła niedługo później. Wraz z bratem umieszczono ją w szkole z internatem. Około roku 1961 Alexandra przeniosła się do Moskwy, by tam studiować aktorstwo w szkole teatralnej. Związała się też z teatrem. W czasie studiów poznała studenta Magnusa Jonssona, Islandczyka (pisarz i reżyser). Po ukończeniu studiów pobrali się i przenieśli do Islandii.
W Islandii Alexandra Argunova mieszka i pracuje już niemal od 50 lat, z krótką przerwą kiedy w latach 1993-1994 mieszkała w Barcelonie, gdzie studiowała na Academia de la Escúela Massana.
Alexandra Argunova jest malarką, aktorką, projektantką kostiumów i dekoratorką. Pracowała w teatrach w Islandii i Danii. Przez ponad 25 lat uczyła kunsztu aktorskiego dorosłych i młodzieży, w tym także uczyła aktorstwa i wyrażania siebie osoby upośledzone psychicznie i fizycznie w szpitalu psychiatrycznym. Miała także swoje liczne wystawy prac malarskich i rzeźby. Prowadziła również terapię za pomocą sztuki w publicznym szpitalu.
Kjuregej oprócz funkcjonowania w wymienionych wcześniej obszarach artystycznych, jest również muzykiem.
Jak mówi artystka „W przeszłości pomiędzy Islandią, a moim rodzinnym krajem było wiele podobieństw. W Islandii rybacy wychodzili w morze, a w Sacha – Jakucji myśliwi szli do lasu. Ci ludzie czasami nie wracali, tonęli albo zamarzali na śmierć. Choć było ubogo to ludzie nie zawsze byli niezadowoleni. Śpiew pomagał ludziom przez wieki„.
Alexandra Argunova przyjęła pseudonim artystyczny Kjuregej, co w języku jakuckim znaczy „Skowronek”. Tak nazwali ją w dzieciństwie rówieśnicy, którzy słyszeli jak ona śpiewa.
W 2011 roku ukazał się album Kjuregej zatytułowany „Lævirkinn” („Skowronek”).
Na albumie znajduje się w sumie 16 otworów. Z tego trzynaście nagranych zostało w latach 2009-2011, a trzy w 1972 roku przez Islandzką Krajową Rozgłośnię Radiową, kiedy występowała z gitarzystą Gunnarem H. Jónssonem.
Na albumie Kjuregej wspomagają instrumentalnie dwaj muzycy. Pierwszym jest Charles Ross – multiinstrumentalista, kompozytor i improwizator, który urodził się w Anglii, a w wieku 21 lat przeniósł się na Islandię. Drugim muzykiem jest Islandczyk Halldór Warén, który jest członkiem zespołu VAX. Halldór odpowiada także za produkcję „Lævirkinn”.
Należy wspomnieć, że album „Lævirkinn” otrzymał nagrodę specjalną jury podczas Icelandic Music Awards w 2012 roku.
Artystka śpiewa utwory w kilku językach: jakuckim, rosyjskim, a niektóre w języku islandzkim.
Dzięki dołączonej do albumu wydanej pięknie książeczce możemy dowiedzieć się o inspiracjach i tematach poruszanych w poszczególnych utworach.
Otwierający album utwór „Úzhüütalga – Til kennarans” jest formą podziękowania, które uczeń kieruje wobec swojego nauczyciela, za to, iż otoczył go miłością, ciepłem i wskazał właściwy kierunek ku przyszłości.
Na temat „Khoptolor – Mávutinn” Kjuregej wypowiada się następująco: „Khoptolor to mewy, które w swojej samotności fruwają tam i z powrotem nad burzliwym morzem, targane przez burzę. One przypominają mi mnie samą, samotnika na nieznanym lądzie. Brakuje mi śniegu, mrozu, wietrznej zimy, wiosny, kwiatów, letniego upału i moich ludzi. Nostalgia i tęsknota dociera do najgłębszych korzeni serca”.
„Kjuregej – Lævirkinn” to historia, w której „mały ptaszek chwali lato i wyśpiewuje o tym do kwiatów, strumieni, lasów i ludzi pracujących w polu”.
„Kege – Gaukurinn” – „Kege to kukułka, która śpiewa przez całe syberyjskie lato. Kiedy nadchodzi wiosna, ziemia budzi się z bardzo długiego zimowego snu i wszystko staje się zielone w kraju tysięcy jezior. Tam są niezliczone hektary lasów, rzek i strumieni. Zwierzęta w lasach zaczynają żyć na nowo. Kiedy kukułka śpiewa, wtedy uwalniają się wesołe duchy radości i zabawy”.
„Sajin – Lofsöngur til sólarinnar” to oda do lata. “Hymn do słońca, wyścigów letniego ducha po długiej zimie”. „Come with me, to the beautiful world, where we can breathe the summer air. New life announces new times”.
„I dag skein sól” opowiada o kobiecie tęskniącej za swoim ukochanym – rybakiem zwabionym przez morze, który od wielu dni nie powraca do domu. „Kobieta tęskni, czeka i modli się o niego każdego dnia”.
Utwór „Taptal – Ástarjatning” jest wyznaniem miłości. „I feel your hand In mine. I feel you: the heartbeat, breath, the scent of your body…”.
„Kuutuu – Svo lengi ég beið þin” jest utworem, który Kjuregej dedykuje swojej matce. Opowiada o czekaniu.
„Til eru fræ” uczy nas, aby doceniać życie i nie brać niczego za pewnik.
„Koljibelnaja – Vögguvisa” to ludowa rosyjska kołysanka, która pochodzi jeszcze z XVI w.
„Kjiehee jirjia – Kvöldsöngur” to wieczorna pieść o miłości i nadziei. „Młody mężczyzna miał tylko jedno życzenie, aby jego ukochana weszła do jego pokoju w ten piękny wieczór”.
„Úr sóleyjarkvæði” to Sun-Island – w czasie przesilenia słońce świeci cały dzień i niemal całą noc.
„Se djege, djege – Kveðjussöngur” jest pożegnaniem ze starożytnością.
O „Bilbekkin – Þú veist ekki” Kjuregej mówi: „Bilbekkin – You don’t know – Everyone knowi that I love you except you. Dogs are barking, birds are singing, what the people think?”.
“Hættu að gráta heringaná” – „Stop Crying Girl” jest kołysanką o uzdrowicielu Grimurze, który pociesza płaczącą dziewczynę.
„Sofðu unga ástin min” – „Sleep my young love” to stara islandzka kołysanka śpiewana przez matkę, która potem zabiła swoje dziecko wrzucając je w wody wodospadu. Pochodzi ze sztuki z 1912r.
Album „Lævirkinn” jest nietypowy i unikatowy, a przez to piękny i przejmujący. Muzyka Kjuregej wynurza się z tajemniczego świata Jakucji i Syberii, z jej folkloru, szamanizmu i tradycji. Artystka korzysta także z ludowości islandzkiej, która stała się jej przybranym domem.
„Lævirkinn” to nostalgiczne i namiętne brzmienie, w którym dominuje atmosfera tęsknoty, ale też i nadziei. To odgłos odległych krain i ich bezkresnych przestrzeni.
Kjuregej :: Lævirkinn
1. Úzhüütalga – Til kennarans
2. Khoptolor – Mávutinn
3. Kjuregej – Lævirkinn
4. Kege – Gaukurinn
5. Sajin – Lofsöngur til sólarinnar
6. I dag skein sól
7. Taptal – Ástarjatning
8. Kuutuu – Svo lengi ég beið þin
9. Til eru fræ
10. Koljibelnaja – Vögguvisa
11. Kjiehee jirjia – Kvöldsöngur
12. Úr sóleyjarkvæði
13. Se djege, djege – Kveðjussöngur
14. Bilbekkin – Þú veist ekki
15. Hættu að gráta heringaná
16. Sofðu unga ástin min
Kjuregej : warenmusic / facebook